Pazar
İLÇE ADININ KAYNAĞI
Pazar adını 1928 yılına kadar "Atina" olarak kullanıldığı yöre yaşlıları tarafından dahi bilinmektedir.Bu adın kaynağına ilişkin bir çok söylenti vardır.Yunancı ve tarihçi filozof Filavinus Arrianus (95-175) ilçeden şöyle bahseder: "Gerçekten Karadenizde bu isme sahip olan bir yer var.Yunan Tanrıcası Ethena'nın tapınağının olduğu bu yöre,tapınağın adından dolayı Atina denilmiştir. Bir de terk edilmiş kale var.Liman fazla gemi barındıramaz ama onları rüzgardan korur..."
Kemal KARADENİZLİ "Trabzon" adlı eserinde Pazar'dan şöyle söz eder:"Burası eski bir kasaba olup,putperestler zamanında tabındıkları mabuta;Petra (Entas)denildiği için adı"Atina" kalmıştır.Yunan Prenslerinden biride Karadeniz seyahatine çıktığında ilçe önlerine gelince "Pazar'ın"Denizden görünüşünü beğenmiş,yöreyi Atina gibi meşhur bir şehir zannettiğinden "Atuna"ve "Atnus "olarak adlandırılmıştır.
Ayrıca Doğu Karadeniz'de Rumca sanılan bir çok ismin "Lazca" kökenli olduğu ileri sürülmektedir.Buna göre Atina-Athenia'nın lazcada "Gölgelerin olduğu yer" Rize-Rhizalion'un " "insanları ve askerlerin toplandığı yer",Çayeli-Mapavri ise "Yapraklı" anlamındadır.Yöreye Pontus kırallığı döneminde "Sonnica"adı verilmiş,Romalılar "Pontus Palomeniacos",Bizanslılar ise "Khaldei" demişlerdir.Osmanlılar döneminde bölge Rize ve Of"u içine alarak Batuma'a kadar "Lazistan" olarak adlandırılmış,bu isim milli mücadele yıllarında kullanılmıştır.
ÖZET TARİHÇE
1-Yazılı Tarih Öncesi: Pazar civarında yazılı Tarih öncesi yerleşmeler aydınlatacak her hangi bir buluntuya yapılan yoğun araştırmaya rağmen rastlanamamıştır.
2-Yazılı Tarih: M.Ö 2000 başlarında Pazar ve yöresinde Hayvancılık ve tarımla geçinen bir takım topluluklar yaşıyordu.
M.Ö 1900 ve 1200 Tarikleri arasında Atina'nın /Pazar) Hititlerin etkisi altında kaldığı sanılmaktadır.İ.Ö.VIII.yüzyılda Miletos'lu denizciler Pazar yeri adı verilen yerleşimlerden birini de yöremizde kurmuşlardır.Aynı yüzyıllarda medler yöreyi ellerine geçirmişlerdir.Bir süre yöremiz Med'lerin yerine Ülke olan Persler'in eline geçmiştir.İ.Ö.1950'de Atina'da (Pazar) Pontus krallığı hakimiyeti görülür.İ.Ö 66'da Roma İmparatorluğunun kontrolü altına giren Atina'nın Roma İmparatorluğunun İ.S 395'de ikiye ayrılmasından sonra yöremiz Bizans egemenliğine geçer.Malazgirt savaşını izleyen sürede Melikşah'ın Rize'ye kadar geldiği ni Prof.Dr.İbrahim Kafesoğlu Melikşah adlı kitabında belirtir.
1204'te Atina'nın (Pazar)Trabzon Rum İmparatorluğunun hakimiyetine geçmesinden sonra Türk hakimiyetine geçişi 1461'de Fatih'in Trabzon'u fethi ile gerçekleşir.1571'de Kafkas kavimlerinden dolayı abhaza korsanlarınca Atina'nın (Pazar) basılıp yağmalanması da Tarihi bir vakadır.
Osmanlı döneminde 1877'ye kadar Batum sancağına bağlı bir yerleşim yeri olarak görürken 1877-1878 Osmanlı Rus savaşından sonra Batum Ruslara bırakılınca 1878'de kurulan Lazistan sancağının (Merkez Rize) önde gelen kazası da Atina olur.
I.Dünya savaşında 5 Mart 1915'de Atina (Pazar)Rus işgaline uğrar.Pazar'ın Rus işgalinden kurtuluş tarihi ise 10 Mart 1918'dir.1928'de Atina ilçesi Pazar adını almıştır.2 Ocak 1936'ya kadar Çoruh iline bağlı olan Pazar'ın Çoruh ilinin kaldırılmasından sonra kurulan Rize İlinin tek İlçesi Pazar'dır
1 Mart 1953'de Pazar'a bağlı Ardeşen Bucağı İlçe olur.
COĞRAFİ DURUMU
Pazar,Doğu Karadeniz'de Rize'nin ilçelerinden biridir.Deniz seviyesinden 10 metre yüksek te Artvin-Rize Devlet yolu üzerinde Doğu-Batı yönünde kurulmuştur.
Doğusunda: Ardeşen
Batısında: Çayeli
Güneyinde: Çamlıhemşin ile Hemşin
Kuzeyinde ise Karadeniz yer alır.
İlçe Rize'ye 37, Sovyetler birliğine 67 Km uzaklıkta olup 315 Km2 Yüzölçüme sahiptir. Pazar-Ardeşen arasındaki çok dar kıyı düzlüğü ve dar Pazar deresi vadi tabanı dışında ilçe tamamiyle dağlıktır. İlçe harita üzerinde tabanı deniz kıyısında olan bir üçgene benzer. Bu üçgen deniz kıyısında 21, Kuzey-Güney yönünde ise 35 km uzunluktadır.
İKLİMİ
İlçede yazları az sıcak,kışları az soğuk "orta iklim tipi"hakimdir. Türkiye'nin "En yağışlı bölgesi"içinde olduğundan yılda ortalama 2332 mm yağış almaktadır. Her ne kadar yağışlar bütün yıla dağılmış isede iki devre dikkat çekicidir. Birincisi Temmuz'dan-Nisan'a kadar sürer ve yılın dokuz ayını içine alan "çok yağışla devre (yıllık yağışın %86'sı bu dönemde düşer)"
İkincisi: Nisan-Mayıs-haziran aylarındaki"Az yağışlı devredir. Hakim yağmur tipi"siklonik"
olup devamlı ve ince tanelidir.Yaz ise "konveksiyon "adı verilen sağnak yağmurlar görülür.
Bu tip yağmurlar halk arsında"Çakal Yağmuru "olarak bilinir. Karlı günlerin sayısı fazla değildir.Sayı kesiminde kar yağışı bazen Mart ayını sonuna kadar devam eder.
1-SICAKLIK
İlçede ki ikimin sıcaklık bakımından en belirgin özelliği,yıllık ve günlük ısı değerleri arasındaki farkın yurdun diğer bölgelerine oranla nispeten düşük oluşudur.Bu özelliğin Klimatoloji bilimindeki karşılığı yörede "Deniz ikliminin etkin olmasıdır".
Pazar'da "En sıcak ay: 22,4 C ile Ağustos başlangıcı, En soğuk ay ise: 6,6 C ile Ocaktır. Sıcaklığın Amplütüdü:15,8 C'dır. Yörede ısı yılda 2-3 gün 30 C'nin üstüne çıkarken, 9-10 gün 0 C'nin altına düşer.
2-RÜZARLAR
Sonbaharda güney ve doğu rüzgarları "Karayel-Poyraz"sık sık eser. Deniz'e yakın olan yerler iç kesimlere nazaren daha kararsızdır. Kıyıda hava durgun olduğunda,karalarla denizlerin farklı ısınmasından meydana gelen "Meltem"sabah-akşam, yaz ve sonbaharda eksik olmaz. İlçede nem oranının yüksek oluşu dikkat çekicidir. Nisbi nem olarak adlandırılan bu durum %78'lik bir orana ulaşır. Nem oranı yağışın çok olduğu aylarda dahada artmahtadır.
3-METEOROLOJİK VERİLER
Devlet Meteoroloji işleri Genel Müdürlüğü verilerine göre yörede:
| Ortalama Sıcaklık | 14 C |
| Topraküstü En Düşük Sıcaklık | 9,2 C |
| Ortalama Açık Gün Sayısı | 50,7 |
| Ortalama bulutlu Gün Sayısı | 160 |
| Ortalama Kapalı Gün Sayısı | 154,6 |
| Ortalama yağış miktarı | 1.991,2mm |
| Ortalama Kar yağışlı gün Sayısı | 3,6 |
| Ortalama Sisli Gün Sayısı | 3,9 |
| Ortalama kırağlı Gün Sayısı | 5 |
| Ortalama toprak Sıcaklığı (-5 cm) | 14,7 |
BİTKİ ÖTRÜSÜ
İklimin yağışlı olması yüzünden yöre bitki örtüsü bakımından çok zengindir.İlçe bütün yıl yeşillikler içindedir.eskiden daha fazla alan kaplayan doğal bikri örtüsü çay bahçeleri açmak ve yeni yerleşim yerleri kurmak uğruna tahrib edilmiştir.Gerek konu,gerekse bozuk koru ormanlarında iğne yapraklılardan:Kayın,Gürgen,Kızıl ağaç,Kestane,Ihlamur ve az da olsa Karaağaç vardır.Devlet denetimindeki ormanlık alanların alt tabakalarıyla bazı yerlerde bölümler halinde orman gülleri "Kumar"bulunmaktadır.Ayrıca,yabani karayemiş,böğürtlen,eğrelti otlar ve ayı üzümü orman altı formasyonu olarak dikkat çeker.
DAĞLAR
İlçenin en yüksek dağı güneyde Kaçkar 3737 metre dir.Diğer önemli yükseltiler Verçenik,Altıparmak ve Hipot tur.Bu dağlar arasında yollar patika'dan ibarettir.Kaçkar dağının üzerinde sürekli "Buzul "vardır.
YAYLALAR
İlçede yaylacılık doğal şartların sonucu olarak asırlardır sürdürülen ekonomik bir faaliyettir.Özellikle orta kesim ile kıyı kesiminde yer alan bazı köylerin sakinleri yaz aylarında hayvan otlatmak ve ürünlerini saklamak amacıyla Fırtına Deresinin yukarı çığırında yer alan yaylalara gitmektedirler.Bu yaylaların en önemlileri:Kito,Ambarlı,Kızılhaç,Çelmeç,Verçenbek,Kaleibala,Başyayla,Çiçekli,Elevit,Kelevit,Palovit ve Samistal'dır.
KIYILAR
Dağlar kıyıya paralel uzandığında düz,tabi ve kuytu limanlardan mahrum olan boyuna kıyılar sınıfındandır
AKARSULAR
Bütün akarsular "Daimi"akarsular olup,geçtikleri yerler fazla eğimli ve rejimleri düzensizdir.Yıl boyu fazla çekilme göstermezle,yağmurlarla birlikte dağlarda kar suları da eklendiğinde kabarırlar.İlçe topraklarının büyük bir kısmını içine alan Pazar Deresi,dar,fakat derin bir vadi içinde akar.Güney-Kuzey yönünde akan doğudaki Fırtına Deresi ilçenin doğu sınırını oluşturur.Çakalkaya tepesinden doğarak ilçeyi ikiye böldükten sonra denize dökülen Pazar deresinden başka Merdivenli bölgesinden denize dökülen Merdivenli Deresi vardır.
EKONOMİK DURUM
İlçe ekonomisinde en büyük payı çay alır.Bunun yanında balıkçılık ticaret,sanayi,bankacılık ve tarımda ekonomik kaynak yaratıcı işler olarak yapılmaktadır.Çayın halkın geçiminde bu kadar önemli olması yöredeki az kireçli toprağın bu bitki için ideal olmasından kaynaklanmaktadır.
ÇAY
1944 yılında Örnek,Merdivenli,Kuzeyce,Sivrikale ve Subaşı köylerindeki 50,5 dekarlık alanın "Çay Bahçesi"olarak ayrılmasıyla başlayan çay tarımı ilçede tarımda yeni bir sayfa açılmasını sağlamıştır.1945 yılında Güney ve Tektaş köylerinde de başlayan çaycılık günümüzde tarımın tek ürüne "Uzmanlaşma"gelmesini yaratmıştır.1980'de 4.073 dekarlık dikim alanı ile %11,2'lik bir paya sahip durum da olan ilçe Rize Merkez ve Çayeli dışında "En büyük çay alanlarına "sahipti.Hektarda 9.449 kilo verim ile merkezden sonra 2.durumda olan ilçenin çay üretimindeki payı %10.8 düzeyindedir.
İlin en eski çay bahçelerine sahip olan ilçede tekniğe uygun koşullarda işlenmeye de önem verilmektedir.Bunun için çay teknolojisinin her evresinde teknik ve ekonomik gereksinim karşılanması ve tekdüze bir uygulamanın gerçekleştirilmemesi gerektiği ifade edilmekte ve işleme evreleri şöyle sıralanmaktadır:
1-Soldurma
2-Kıvırma
3-Fermantasyon
4-Kurutma
5-tasnif
6-Ambalaj
Bu evreler gerektiği gibi yapıldığında elde edilen ürün kaliteli olmakta ve iyi demlenmeyle "Gerçek Çay İçme zevki" alınmaktadır.
ÇAY FABRİKALARI
1-Kirazlık Çay Fabrikası:
1939 yılında elma kurutma ve konserve fabrikası olarak kullanılan tesisi 1955 yılında çay işleme atölyesine dönüştürülmüştür.1979 yılında ise üretim kapasitesi artırılarak bağımsız bir fabrika haline gelmiştir.1984'te de "Kirazlık Çay fabrikası" adıyla modernize edilerek hizmete açılmıştır.Çay üretimi günlük140 ton dur.Fabrikaya bağlı köy sayısı:16,çaylık alan:18.000dekar,Üretici Sayısı ise 4.885'tir.
2-Pazar Çay Fabrikası:
Çay üretiminin artması sonucu atölye biçiminde varlığını sürdüren k"Kirazlık Çay Fabrikasının yetersiz kalışı"yüzünden 1973 yılında kurulmuştur.Rize-Hopa karayolu üzerindeki fabrikanın günlük çay işleme kapasitesi 140 tondur.Fabrikaya bağlı köy sayısı:
31,Çaylık alanı:21.523 dekar,Üretici Sayısı ise 6.510'dür.
3-Melyat Çay Fabrikası:
Pazar'ın batısında Rize karayolu üzerinde 1938 yılında üretime geçmiştir.Günlük çay işleme kapasitesi 140 tondur.Fabrikaya bağlı köy sayısı:23,Çaylık alan:21.000 dekar,üretici sayısı ise 6.510'dür.
ZİRAAT
BAĞ-BAHÇE ZİRAAT:
Kıyıda oldukça verimli olan toprak iç kesimlere gidildikçe bu özelliği kaybeder.yağışın bol,arazinin ise % 80-90 engebeli oluşu yüzünden ekonomik değerde tarım ürünleri yetiştiriciliğin yapılamadığı ilçede 5100çiftçi ailesi vardır.Tarım kesiminin uğraş konularına göre dağılımı ise şöyledir:
| Çay Tarımı | % 65 |
| Hayvancılık | % 20 |
| Tarla Ziraatı | % 8 |
| Tütüncülük | % 4 |
| Bağ-Bahçe Ziraatı | % 3 |
İlçe ekonomisinde en büyük payı çayın alması yüzünden tarla ziraatı ve bağ-bahçecilik çok küçük alanlarda,aile ihtiyacının karşılanma ihtiyacına yönelik yapılmaktadır.Cumhuriyetin ilk dönemlerinde ilçede büyük alan kaplayan mandalina ve portakal bahçeleri ile elmalık günümüzde çok azalmıştır.1939 yılında ürünlerinin değerlendirilmesi için kurulan elma kurutma ve konserve fabrikası da ha sonra çayın devreye girmesiyle ekonomik olarak devreden çıkmıştır.10-15 yıl gibi uzun sürede meyve vermeye başlayan ve şeker oranının düşük olma özelliğine sahip bulunan Laz elma (Demir elma)gibi"İzebella" adı ile anılan kokulu siyah üzümler iklim şartları yüzünden zamanında olgunlaşamamaktadır.
Günümüzde bağcılık çaylık alanların yanında,armut ve elma ağaçları ile birlikte aile ihtiyacı için sürdürülmektedir.Trabzon hurması olarak adlandırılan meyve ise konserve ve pekmez yapılmak üzere Erzurum'a yollanmaktadır.
TARLA ZİRAATI:
Tarla ziraatına ayrılan 2.000 hektarlık alanda mısır,fasulye ve patates ekilmektedir.
MISIR:
İlçenin çaydan sonra gelen en önemli bitkisidir.Eskiden çok geniş alanlarda ekimi yapılırken Günümüzde sadece 450 hektarlık bir alanda üretilmektedir.
FASÜLYE:
Genellikle bahçe kenarlarında yetiştirilir,toplam ekim alanı 20 dekarla sınırlıdır.
HAYVANCILIK
Arazinin engebeli,çayır ve mer'anın az olduğu,çay bahçeleri nedeniyle yem bitkilerinin ekilmemesi yüzünden hayvancılık "ahır hayvancılığı" şeklinde yapılmaktadır.Kıyı kesimlerdeki bu durumun aksine yüksek yerleşimlerde hayvancılık asıl uğraş olarak dikkat çekmektedir.
Kıyı kesimde az sayıda aile kendi süt ihtiyacını karşılamak amacıyla Jersey inek türü beslemektedir.Hayvansal ürünü satmak amacıyla yetiştiren aile sayısı oldukça azdır.Hayvancılık yapanlar yem ihtiyacını Doğu Anadolu Bölgesinden ot getirerek,yada suni yem alarak karşılamaktadır.
Koyun ve keçi ise çaylık alalarda hiç bakılmakta,yüksek alanlardaki yayla ve mer'alarda ise küçük sürüler halinde görülmektedir.İlçenin et ihtiyacının %85'i Doğu Anadolu Bölgesinden karşılanmaktadır.
İlçe tarım müdürlüğünün kuluçka makinelerinde üretilen ve vatandaşa maliyetine verilen civcivler ise aile ihtiyacının karşılanması için yetiştirilmektedir.Bazı aileler tarafından küçük işletmeler tarafından sürdürülen tavukçuluk da yöre ihtiyacını karşılamaktan uzaktır.Gerek mahalle,gerekse köy yolarının yapılması yüzünden eskiden taşımacılıkta kullanılan at ve katır yetiştiriciliği de ortadan kalkmıştır.sahil kesiminde rutubetin çok olması yüzünden iç kısımlardaki dağlık ve yaylalık alanlarda yapılan arıcılık 3600 civarında fenni ve iptidai kovanla sürdürülmektedir.
ORMANCILIK
Orman İşletme Müdürlüğü 1967 yılında kurulmuştur.Bünyesinde oluşturduğu Orman İşletme Şeflikleri ile çalışmalarını sürdüren müdürlüğün sorumlu olduğu alan 198,673,5 hektardır.
8171,5 hektarlık alandaki ladin,kayın ve kızıl ağaç bakımını sürdüren işletme 56.702,2 hektarlık alanda ağaçlandırma,2.072 hektar alanda da temsil çalışması sürdürmektedir.
Ormanlık alanların çok sarp ve engebeli,yağışların ise sürekli ve çok olması yüzünden ağaçlandırma çalışmaları istenene düzeyde sürdürülememektedir.Planlanan orman içi yolarlıda olumsuzlukların çokluğu yüzünden planlandığı şekilde gerçekleştirilememektedir.Ormanlık alanlarda halkın "Orman Gülü" olarak tanımladığı "Kumar" ağacı topluluk olarak bulunmaktadır.Yaygın ağaç türler:Kayın,Ladin,Köknar ve kızılağaçtır.
PURO TÜTÜNÜ
İlçenin özgü bir Endüstri bitkisidir ve Pazar adıyla anılan puroların yapımında kullanılır.Toprak yapısı gereği yalnızca 26 köyde ekimine izin verilmiştir.
Puro tütününü diğer tütünlerden ayıran en büyük özellik yapraklarının 1 metre civarında oluşudur.Düğer tütünler gibi kıyılmayan bu tütün "iç sargılık","Dış sargılık" ve "Dolguluk" olarak üç aşamada kullanılır.
İlçede kurulan fideliklerde kaliteli tütün fideleri yetiştirilerek çiftçi ihtiyacı karşılanmaktadır Son zamanlarda kurutma yerlerinin ilkel olması yüzünden düşen üretim teknik ve sağlık işletmelerin kurulması halinde yeniden canlandırılabilecektir.
BALIKÇILIK
İlçenin gelir getiren kaynaklarından biride balıkçılıktır.Pazar'lı denile bütünleşmiş gibidir,onsuz yapamaz.Fakat deniz kirliliği yüzünden balıkçılık eski önemi ve yerini kaybetmektedir.
Eskiden Pazar'lı hem balığı tutar yerdi,hem de satarak geçimini sürdürürdü.Bu gün dededen kalma mesleği sürdüren 150-200 civarındaki balıkçı ailesi geçim sıkıntısı içinde yaşama savaşı vermektedir.
Bundan 10-15 yıl öncesi hamsi,kefal,barbun,kalkan,karagöz,yelken,mezgit,palamut,istavrit gibi deniz ürünleri bakımından zengin olan Karadeniz'de denetimsiz,bilinçsiz avlanma ve çevre kirliliği yüzünden ortaya çıkan bu durum gerçekten içler acısıdır.
Balıktan umduğunu bulamayan Pazar'lı deniz özlemini küçük balıkçı tekneleri ile lüks yat yapımını sürdürerek gidermektedir.Bahçedeki daracık alanlarda yöre insanının becerisi ve bir keser-testere yardımıyla sürdürülen tekne yapımı önemli bir ekonomik değer yaratmaktadır.Deniz balıkçılığı yanında tatlı su balıkçılığı da ilçede önemli bir yer tutmaktadır.Alabalık yanında son zamanlarda salmon yetiştiriciliği önemli bir faaliyet alanıdır.
KARADENİZDE SALMON
Karadeniz'de oksijenin yatay ve dikey dağılımı yanında doymuşluk oranının yüksekliği salmon üreticiliği için son derece elverişli bir ortam yaratmaktadır. İlçedeki geniş alanların varlığı ve müteşebbis vatandaşların hevesi ile bu bakımdan da büyük bir üretim değerine ulaşılacağına mutlak gözü ile bakılmaktadır.
TİCARET VE SANAYİ
Eskiden beri oldukça canlı olan Ticarette en büyük payı çay alırken bunu deri ve kereste izlemektedir.İlçe adının "Pazar" oluşu da ticaretin odak noktası olmasından gelmektedir.
Her türlü bakkaliye,manifatura,,tuhafiye,kavafiye,züccaciye,mensucat yanında sebze-meyve ve ot ilçe dışından getirilmektedir.
Yöre insanının en önemli ihtiyacını karşılayan çay makası,teleferik,yayık makinesi gibi küçük sanayi ürünleri ilçede yapılıp kullanılmakta,çevre ilçelere de yollanmaktadır.Ayrıca mobilyacılıkta ilçede çok gelişmiştir.El becerisi ve zevkin kaynaşması ile ortaya çıkan birbirinden güzel mobilyalar dayanıklıkları ile tanınmaktadır.
KÜLTÜR GENELEĞİNİN ÖĞESİ
1-Yaşam Biçimi:
İlçenin en belirgin yanı dış çevreyle sürekli ve yoğun ilişkidir.Yörede "Gurbetçilik" denen göç olgusu çeşitli biçimlerde etkinliğini sürdürmektedir.
Toplumsal yapıda köklü değişikliler yaratan çay ekimi öncesinde deniz;ana geçim kaynağıydı.Daha sonra taşımacılı gibi hizmetlerde denize açılan ilçe insanı öteden beri "Ev dışı" bir yaşama biçimine yönelmiştir.Başsız,erkeksiz kalan ailenin öbür bireylerindeyse içine kapanık bir yaşama düzeni görülmüştür.Yörenin dağınık yerleşim düzeni de içe kapanmayı yaratmaktadır.Kapalı yapıda toplumsal değerler ve ilişkiler,büyük ölçüde geleneksel-dinsel düşüncelerle biçimlenmektedir.
Nüfus yoğunluğu ve toprakların yetersizliği yüzünden göç sürmüştür.(Çaylığı bu alanda yarattığı değişim,il dışına çalışmaya gidenlerin yaz aylarında ilçeye dönmesidir.)Aynı etkenler ailenin parçalanmasını ve ölüm sonuçlanan etkenler çatışmaları ve yöre yaşamının tipik özellikleri haline getirmektedir.
Dağ ve iklim koşularından kaynaklanan,taş ve ahşaba dayalı özgün ev yapısı bile yerini kırsal kesimde betonarmeye bırakmıştır.Dağınık yerleşme anlayışı sürdürülürken ,bomboş alanlarda birkaç katlı,villa tipi evler geçim düzeyinin bir göstergesi olmuştur.Çay gelirleriyle il dışında ya da işinde yatırıma yönelirken tüketim eğilimi de giderek yükselmiştir.Ancak tarıma dayalı uğraşlarla biçimlenen geleneksel değerler,toplumsal ilişkilerde günlük yaşamı belirleyiciliğini korumaktadır.
2-GİYİM KUŞAM
İlçe insanını geleneksel giyim,kuşamında Trabzon etkisi belirgindir.Daha çok içlik "fanile" gibi iç giysilerde kullanılan Rize bezi" ve keten dokumaları yöremize özgüdür.Başlıkların iklim koşullarınca biçimlendiği bir gerçek."Laz için başlık,bir süsü değil bir şemsiyedir.şık olmak kaygısı ile değil,fesinin etrafına sardığı mendil,fırtına ve rüzgara karşı yeterli olmadığı zaman başını korumak için başlığını kullanır.
Erkek giyiminde geleneksel özellikler yitmekte,çağdaş giyim kuşam belirmektedir.Kadın giyiminde değişim çok kısıtlıdır.Çarşaf kalktıktan sonra aynı örtünme biçimi atkı yada peştemalle sürdürülmüştür.
Entariler oldukça uzun ve bol dikimlidir.Keşan ve Peştamal;desen biçiminde bir parça bele sarılır,öbürüde başa alınır.ilçenin yüksek kesimde veya eskiden benimsenen bu giyside,çevre etkilerinin yoğunluğundan kaynaklanan bir değişme görülmektedir.Hazır giysiler kadın giyim-kuşamına giymiştir.Bunların dışında takılarda ilçenin kadın giyim-kuşamında değişmeyen öğelerdir.
3-GELENEKSEL EL SANATLARI
Geçmişte ilçede dokumacılık önemli bir yer tutardı. Öyle ki sepet,sandalye örücülüğü gelişmişti.
En gelişmiş dokuma türü bezdi. Kenevir ipliğinden dokunan bezler iç çamaşırı yapımında kullanılırdı.
Sepet ve sandalye örücülüğü günümüzde de sürdürülmektedir.Sepetlerin el sepeti,Gamal-kaşıklık gibi türleri vardır.
Meyve sepeti incedir,uzundur,koni biçimindedir. "Gamal" ise daha çok Trabzon da yaygın olmasına karşın ilçe insanı tarafından genellikle kola takılarak taşınır. Yavuz,Tütüncüler köylerinde örgü koltuk,sandalye ve iskemle yapımı yaygındır.Bu sandalyelerin örgülerinde mısır kosanı yaprağı yada sarmaşık,ayaklarında fındık dalları kullanılır.
DOKUMACILIK
Kenevir önemli bir yer tutar dokumacılıkta,yeterince güneş görmediğinden sertleşmeyen bir özelliği var kenevirin.Böyle olunca da çok ince iplikler yapılabiliyordu.
TARİHSEL YAPILAR
İlçeye gelişte denizden konukları adeta dalgalar arasından selamlar gibi duran "Kız Kalesi" en önemli tarihsel yapıdır.8.yüzyılda yapılan bir kalenin "Gözetleme Kulesi" olduğu anlaşılan yapı denizdeki yüksek bir kayanın üzerinde bulunmaktadır.
Yücehisar köyündeki Çarikça mevkiinde yüksekçe bir kayanın üzerinde yer alan kaleden günümüze ise sadece kalıntılar kalmıştır. Pazar-Rize karayolu üzerinde Sivrikale köyünde yer alan kalenin kalıntıları ise yol yapımı sırasında tamamen ortadan kalkmıştır.
ULAŞIM İMKANLARI
Pazar İlçesi İl Merkezi Rize'ye 37 km uzaklıktadır. Çayeline 22 km Ardeşene 8 km uzaklıktadır.
Pazar ilçesine Yurdun değişik illerinden Trabzon-Rize Merkeze gelinerek buradan ilçemize dolmuşlarla ulaşılmaktadır.Trabzon-Hopa arasında çalışan küçük otobüslerle sabah 6.30 akşam 19.30 arasında her 30 dakikada araç bulunması mümkündür. (Prenskale-Ulusoy firmaları)
İlçeden İl merkezlerine münibüsçüler kooperatifin araçları her 10 dakikada bir kalkmaktadır.
Rize'den Pazar'a yine her 10 dakikada bir minibüsçüler kooperatifinin dolmuşları mevcuttur.
İlçe Merkezinden Çamlıhemşin yaylalarına,Ayder kaplıcalarına yaz döneminde düzenli seferler vardır.(Karadeniz Seyahat, Lüks Karadeniz, Doğu Karadeniz, Ulusoy, Sahil Seyahat)
